INTERVIEWS EN ARTIKELEN

Interview door Sabine van Den Berg in Healthy nr 51 27 juli t/m 20 september 2013

Beatrijs Smulders beoefent al ruim 35 jaar lang met enthousiasme haar beroep als verloskundige. Ze is oprichter van het Geboortecentrum Amsterdam. Daarnaast is zij succesvol auteur van onder meer de bekende ‘Veilig’-serie. Honderd duizenden vrouwen hebben haar boeken tijdens en na de zwangerschap gelezen. Daarmee inspireert Smulders vrouwen om zich bewust te zijn van hun moederrol en hun vrouw-zijn. In dat kader is zij momenteel doende met het schrijven van een boek over vrouwen, seks en liefde.

Hoe zou u uzelf willen omschrijven?
‘Als iemand die nieuwsgierig is, graag observeert. Daaruit komt bij mij altijd een drang tot iets maken, creëren voort. Meestal is dat schrijven, maar ik heb ook regelmatig de neiging om iets te planten, te bouwen en te verbouwen. In een ander leven was ik wellicht architect of hovenier geweest. Nu werd het in eerste instantie toch verloskunde, omdat dit vak heel dicht bij mijn karakter en ‘drive’ ligt. Vrouwen bij de bevalling helpen is heel basaal, heel essentieel, alle onzin valt weg. Het is oer, dicht bij de natuur. Het is bijzonder om de vitaliteit en levenskracht die daarmee gepaard gaan van dichtbij mee te maken. Ik word daar zélf ook blij en zelfs vitaal van. Er is niets overbodigs aan een bevalling. Het is heel simpel….het gaat gebeuren. Er zijn weeën in de stad, een vrouw heeft pijn en als verloskundige ga je daarom zonder morren op weg om haar te helpen. Door de jaren heen heb ik vrouwen heel goed leren kennen en heb ik veel kennis opgedaan over vrouwen en hun rol en positie in de wereld. Al heel vroeg in mijn leven ben ik een zoektocht begonnen naar waar het leven in godsnaam om draait. Het beroep van verloskundige heeft mij daarbij geholpen. Ik ben iemand die de zoektocht tot het einde wil volbrengen en er ook graag verslag van wil doen. Zodat anderen er ook nog plezier van hebben. Ik ben vrij direct en geef niet snel op. Wel met een knipoog en een lach. De oorlog kun je met mij wel winnen!’

U heeft duizenden vrouwen geholpen met het moeder worden. Hoe ervaart u het moederschap zelf?
‘Ik ben het type vrouw voor wie het belangrijk was om moeder te worden. Al vanaf het de eerste dag van mijn eerste menstruatie verlangde ik er naar om moeder te zijn. Ik heb twee vriendinnen die bewust niet voor het moederschap hebben gekozen en daar nog altijd heel tevreden mee zijn. Het is overigens een luxe om vriendinnen zonder kinderen te hebben, omdat die altijd tijd hebben en het leuk vinden om tante te zijn. Maar voor hen was het dus niet wezenlijk om moeder te worden. Bij mij lag dat anders. Ik wist dat ik door het moederschap een completer mens zou worden. Als dat niet was gelukt, was ik daar heel ongelukkig over geweest. Ik werd pas op mijn 40ste moeder en op mijn 43ste nog een keer. Heel laat dus! Ik was de koning te rijk. Omdat ik directeur van het Geboortecentrum Amsterdam was, moest ik, toen de kinderen klein waren, toch hard werken. Soms was dat erg uitputtend en ongezellig. Ik heb van mezelf echt veel energie maar zonder de grote hulp van mijn man en een au pair had ik het gezinsleven en een full-time baan veel te zwaar gevonden. Ik begrijp niet hoe full-time werkende moeders met kleine kinderen, laat staand alleenstaande moeders, dat voor langere tijd kunnen volhouden. Het moederschap doet een appèl op iets dieps en onvoorwaardelijks in jezelf. Daarom staat het kind altijd nummer een. Je kunt het moederschap er niet even ‘bij’ doen. Vaderschap ook niet. Je moet er tijd voor vrijmaken. Daarvoor is het te belangrijk. De intimiteit die je met je kinderen en je man deelt vind ik verrukkelijk. Maar het gezinsleven in goede banen leiden is een zoektocht op zich. De liefde levend te houden betekent elke dag er mee bezig zijn, maar het lukt. Natuurlijk met vallen en opstaan. Net zoals bij iedereen.’

Moeders maken anno 2014 andere keuzes dan moeders uit de jaren 70 of 80. Wat moeten de moeders vandaag de dag vooral niet doen?
‘Moeders van nu moeten vooral niet te veel ‘in hun hoofd’ zitten. Veel jonge vrouwen van tegenwoordig zijn behoorlijk mentaal ingesteld. Vanaf hun jeugd zijn ze klaargestoomd om ijverige schoolprestaties te leveren, te studeren en een carriëre op te bouwen. Seks werd nogal vroeg en niet zelden mechanisch ‘ingezet’ met losse partners. Op de sportschool kun je je lichaam naar je eigen ideeën trainen en vormen. So far so good, alles onder controle. Maar als vrouwen vervolgens rond hun 32ste zwanger worden betekent dat plotseling een enorme omschakeling. Voor sommigen is het een verademing om eindelijk hun buik en vagina op een andere manier te ervaren en zogezegd een beetje naar ‘beneden’ af te dalen. Maar veel vrouwen schrikken zich een ongeluk en raken van slag van de fysieke ‘overval’ van de zwangerschap, de bevalling en de eerste tijd daarna. Waarom? Omdat ze naar hun gevoel de controle over hun lichaam en daarmee over zichzelf kwijt raken. Als je zwanger wordt draait het niet meer alleen om jezelf. Het kan niet anders dan dat je je lichamelijk moet overgeven. Daardoor ben je meer kwetsbaar. Het proces van het krijgen van een kind kun je verstandelijk niet overzien en dat boezemt angst in. Angst dat er iets ‘fout’ gaat, angst voor intimiteit met zichzelf, angst voor contact met hun eigen lichaam en angst voor de pijn die de bevalling nu eenmaal met zich meebrengt. Er is weinig besef en vertrouwen dat gezonde pijn bij de bevalling een meerwaarde heeft, dat het helpt om het moederschap fysiek en écht te maken. Daarom kiezen jonge vrouwen tegenwoordig helaas steeds vaker voor een volledige verdoving bij de bevalling. Het is hen moeilijk duidelijk te maken dat ze daarmee zichzelf iets ontzeggen, een extra bonus van lichamelijke bonding die bevalling met zich mee brengt. Als je te mentaal bent ingesteld kan het moederschap je zwaar vallen. Het kost meer moeite. Moederliefde is aanvankelijk namelijk vooral fysiek. Je houdt je kind aan de borst, poetst een snotneus af, je kind zit bij je op schoot of je fietst met hem tegen de wind in. Het moederschap doe je meer met je lijf en je hart dan met je hoofd. Bij mentaal moederen heb je al snel het gevoel dat je altijd te kort schiet, dat je het nooit goed genoeg doet. Je voelt je snel onhandig, schuldig dat je het niet goed doet en je hebt meer zorgen. Het moederschap kost dan meer negatieve energie. Het maakt dat moeders meer op zichzelf zijn gericht en er is minder empathie voor de kinderen. Je bewerkstelligt dan het tegenovergestelde van wat moederliefde eigenlijk is.’

Hoe we omgaan met seksualiteit en relaties is de afgelopen 3 decennia enorm veranderd. Wat is uw advies aan de huidige generatie jonge gezinnen?
‘De belangrijkste voorwaarde voor een gezonde (seksuele) relatie op latere leeftijd is als baby een gezond mogelijke hechting met je moeder. De belangrijkste periode is van min negen maanden tot en met 3 jaar. Borstvoeding gedurende langere tijd is daarbij belangrijk. Daar komt naar mijn stellige overtuiging een gezond respect voor het moederlichaam ( een vrouwelijk lichaam!) uit voort en bovendien een goed contact met de eigen sensualiteit. Veiligheid in de vroege jeugd geeft een grotere kans op het welslagen van langdurige, intieme relaties in het latere leven. Een baby op de wereld zetten betekent dus, als je het goed wil doen, tijd en rust nemen, met andere woorden investeren in intimiteit en empathie. Tijd overigens die je later dubbel en dwars terugkrijgt.
Daarnaast adviseer ik jonge meisjes om hun eigen grenzen voor wat betreft seksualiteit zelf beter in acht te nemen. Door de huidige Westerse maatschappelijke seksuele mores zijn meisjes al in de puberteit vogelvrij. Het is in de mode om zo vroeg mogelijk ontmaagd te willen worden en vroeg seksueel actief te zijn. Veel meisjes raken hierdoor zonder het zelf te beseffen beschadigd. Door de huidige ‘vrije’ seksuele moraal laten hele jonge meisjes zichzelf en hun eigen seksualiteit ‘los’ en raken vrouwen op latere leeftijd seksueel onbevredigd en stuurloos. Het is niet voor niets dat maagdelijkheid in alle religies wordt beschermd. Dat heeft een vitale, sensibele reden.

U bent verloskundige in hart en nieren. Wat is het moeilijkste aspect aan uw beroep?
‘Het moeilijkste is om jarenlang vooral ’s nachts te werken. Als de avond valt komt het zenuwstelsel van de zwangere tot rust en krijgen weeën de kans om de bevalling op gang te brengen. In de stilte van de nacht vinden de meeste bevallingen plaats. Dat is heel bijzonder, maar ook slopend. Het is op den duur moeilijk om iedere keer weer goed gemutst de telefoon op te nemen en er altijd weer opnieuw met liefde heen te gaan. Ook al weet je niet of het nodig is dat je gaat… Tijdens de bevalling hebben vrouwen onvoorwaardelijke liefde en warmte nodig. Dat maakt of breekt een bevalling, ook medisch gezien. Dit stelt hele hoge eisen aan verloskundigen. Na ongeveer 3000 bevallingen kan ik zeggen dat ik dat offer niet aflatend heb weten te brengen en daar ben ik echt trots op!’

U straalt rust en balans uit, hoe blijft u positief en vrolijk?
‘Mijn aard is om positief en vrolijk te zijn, maar dat ben ik natuurlijk lang niet altijd. Ik heb de neiging om altijd weer nieuwe dingen te ondernemen en van alles uit te proberen. Dat betekent dat ik soms behoorlijke risico’s neem. Als dat vervolgens te veel stress met zich meebrengt, dan krijg je de poppen aan het dansen! Dan verdwijnt de rust en ben ik domweg de pineut! Hoe ouder ik word, hoe meer ik er op let, op moét letten, om stress in mijn leven te voorkomen. Dan gaat het goed en blijf ik in balans.’

Is er iets waar u niet zonder kunt?
‘Natuurlijk kan ik niet zonder mijn man en kinderen, mijn grote familie en vrienden. Die zijn het allerbelangrijkste in mijn leven, maar dat bedoelde u misschien niet. Ik kan niet lang zonder de natuur. Hoe ongecultiveerder en ruiger, hoe beter. Ik wil op de een of andere manier graag in contact staan met de oerkrachten. Een bevalling, seks, tropische regens, een heftige storm met onweer of strenge vorst met pakken sneeuw. Ik hou van de elementen. Ik wil altijd naar buiten, wandelen in de zon, spitten in de tuin, zwemmen in de zee, het liefst in iets te hoge golven. Daar word ik energiek en vrolijk van.’

Wanneer bent u het meest relaxed?
‘We hebben op Texel een huisje met een grote tuin, vlak bij de zee. Daar komt alles samen. Dat is voor mij een geweldig recept voor totale ontspanning. Hetzelfde geldt voor ons huis op Bali in Indonesië. Dat is echt niet normaal, hoe ontspannen ik daar wordt… Maar eerlijk is eerlijk, er kan niets op tegen het samenzijn met mijn dikste vriendinnen. Dat is voor mij de diepste vorm ontspanning, omdat er zoveel gelachen wordt. Lachen is zo lekker.’

Wat is voor u het belangrijkste in het leven?
‘Liefde. De rest is hobby!’

Denkt u dat spiritueel bewustzijn belangrijk is voor onze gezondheid en welzijn?
‘Ik heb in mijn leven heel wat mensen ontmoet die druk bezig waren met het ontwikkelen van spiritueel bewustzijn, maar er naar mijn gevoel weinig gevoel voor hadden of er compleet naast zaten. Ik denk dat het belangrijk is om elke dag weer te proberen zo bewust en liefdevol mogelijk te leven. Dat kan op duizenden manieren, er is geen recept voor. Veel religies kleunen totaal mis. Allemaal mensenwerk. We moeten het hier doen. De hemel is op aarde.’

Heeft u een goede balans tussen werk en leven?
‘Onze kinderen zijn alle twee klaar met de middelbare school en kunnen nu voor zichzelf zorgen. Mijn man en ik kunnen nu zonder zorgen een paar dagen alleen naar Texel. Dat scheelt een hele hoop zorg en tijd waardoor er nu een leuke balans is. Vroeger, toen de kinderen nog klein waren en ik fulltime moest werken, had ik vaak te veel stress. Voor de kinderen werd heus wel goed gezorgd, maar zelf moest ik ze te veel missen. Als ik ’s avonds moe thuiskwam was de koek bij mij op. Ik vind dat je jezelf, de kinderen en de hele familie dat eigenlijk niet kunt aandoen. Wel voor even, maar niet jaar in jaar uit. Dat veroorzaakt op alle fronten veel te veel stress. Je moet kiezen. Mijn man en ik zijn in die tijd beiden tijdelijk parttime gaan werken. Toen ze allebei op school zaten konden we weer meer gaan werken. Maar er zijn natuurlijk altijd van die bikkels die alles aankunnen. Maar laat dat niet de norm zijn.

Wie bewondert u en waarom?
‘Ik heb een grote bewondering voor de joodse schrijfster Josepha Mendels. Zij is altijd mijn grote voorbeeld geweest. Na de oorlog ontdekte ze dat haar hele familie was vermoord en gunde het Hitler niet dat de genen van de Mendels-familie zouden uitsterven. Op haar 46ste, bewust ongehuwd, kreeg ze haar eerste kind. Haar humor, optimisme en eigenzinnigheid waren voor mij inspirerend. Door Josepha Mendels hield ik het zo lang zonder stress uit zonder kinderen! Verder bewonder ik Etty Hillesum. Wat was ik graag dik bevriend met haar geweest… Zij combineerde scherpzinnigheid en moed met sensualiteit en gevoeligheid. Haar denkbeelden geven me steun als ik het even niet meer zie zitten.’

Wat wilt u zelf nog bereiken?
‘Ik ben bezig met een dik boek over vrouwen, seks en de liefde. Het is de weerslag van drie decennia observaties en gesprekken met duizenden vrouwen. Alle aantekeningen die ik in al die lange nachten van wachten op een kind in schriftjes heb opgetekend, ben ik nu aan het uitwerken. ik doorvlecht het met mijn eigen autobiografische ervaringen. Ik werk daar met veel plezier aan. Het kan best nog wel een tijdje duren voordat het uitkomt. Ik heb geen haast. Als het uitkomt lijkt het me leuk om wereldwijd met veel vrouwen hierover in discussie te gaan. Daarnaast schrijf ik aan een ander boek in mijn ‘Veilig’-serie: Veilig door het eerste jaren na de bevalling. Ook ben ik weer bezig om actie te voeren voor het behoud van de eerste lijn in de verloskunde en om de zelfstandigheid van verloskundigen te verdedigen.De gynaecologen Vereniging (NVOG) probeert weer eens om de macht over te nemen. Dat gaat dus niet gebeuren! Actievoeren dus! Dat is een kolfje naar mijn hand omdat ik dat patriarchale gedoe van de artsenstand anno 2014 echt niet kan verdragen. Wat denken ze wel! Tot slot droom ik over het maken van een documentaire film die zich voornamelijk afspeelt in Bali. Het gaat over een bijzondere vrouw met speciale vrouwelijke krachten. Mijn man is een ervaren filmmaker. Ik ben zogezegd al meer dan 20 jaar bij hem in de leer. Nu moet ik het maar eens zelf gaan doen!’

Lees ook mijn blog op
www.beatrijssmulders.nl

www.bali-vakantiehuis.nl
www.dekrukel.op-texel.nl
www.deboem.op-texel.nl